Na ratunek H. Markowitz

Powszechnie znany Noblista w latach 50 opracował nowoczesną teorię portfelową, która stała się podwaliną wielu systemów inwestycyjnych dużych instytucji finansowych. Markowitz został nagrodzony dopiero jednak w latach 90. Metoda zakłada efektywną alokację kapitału oraz osiąganie optymalnej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału. Kluczem jest inwestowanie we wzajemnie nieskorelowane instrumenty finansowe, które pozwalają zyskiwać jednocześnie na wielu rynkach. Prowadzi to do obniżenia ryzyka oraz optymalizacji stopy zwrotu. Jeśli inwestor posiada w portfelu instrumenty finansowe, które są ze sobą mocno dodatnio skorelowane, to w przypadku dekoniunktury na ich odpowiednich rynkach wszystkie inwestycje będą generować straty. Wykorzystanie dywersyfikacji może mieć szersze i efektywne znaczenie, szczególnie, gdy inwestor dokona alokacji kapitału w nieskorelowane instrumenty finansowe. Według Markowitza posiadanie w portfelu od 17% do 40% takich instrumentów zapewni realną i efektywną dywersyfikację, czyli odporność podczas dekoniunktury.

Fatalne wyniki funduszy

Zdecydowana większość polskich inwestorów, którzy dokonali zakupu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, poniosła znaczne straty. Fundusze akcji tracą już kilkadziesiąt procent od początku roku. Nic dziwnego, skoro większość doradców postrzegała dywersyfikację jako alokację inwestycji pomiędzy fundusze akcyjne, zrównoważone, stabilnego wzrostu oraz obligacji. W okresach dobrej koniunktury inwestycje doskonale sprawdzają się i generują dobre stopy zwrotu, jednak podczas bessy jest dokładnie odwrotnie – straty są tak duże, że zabierają wypracowane zyski z ostatnich lat. Dzieje się tak zarówno w klasycznych TFI, jak również w OFE, których rentowność bliska jest poziomu sprzed kilku lat. Obecnie występują nawet fundusze obligacji (SEB 2 Dłużny), które posiadają ujemne, blisko trzydziestoprocentowe stopy zwrotu. Fundusz stracił blisko -29% w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Do grona rekordzistów zaliczyć można również fundusz DWS TOP25 Małych i Średnich Spółek z wynikiem -68,5%, BPH Akcji Dynamicznych Spółek -65,4%, Millenium Akcji -57,2% oraz Pioneer Średnich Spółek Rynku Polskiego -68,12% w analogicznym okresie jednego roku.

Stopy zwrotu wybranych funduszy inwestycyjnych

Źródło: opracowanie własne na podstawie Fundi.pl, stan na dzień 29.10.2008 r.

Hedging na dobre i złe czasy

Zaletą funduszy hedgingowych (np. typu managed futures) jest ich wielki potencjał inwestycyjny – możliwość inwestowania na wielu rynkach jednocześnie, bez względu na koniunkturę. Inwestowanie w kontrakty na rynku towarowym daje funduszowi możliwości alokacji kapitału m. in. w energię (olej opałowy, ropa naftowa, benzyna, gaz naturalny), metale szlachetne (np. złoto lub srebro), zboża (zboże, pszenica) czy produkty rolne (soja, kukurydza, ryż). Oczywiście w zasięgu funduszy hedgingowych są także inwestycje w kawę, kakao, sok pomarańczowy a także cukier lub metale przemysłowe. Dodatkowo fundusz hedge inwestować może na rynkach finansowych, dokonując alokacji kapitału głównie w kontrakty terminowe na rynkach walutowym i kapitałowym (indeksy giełdowe, np. kontrakty terminowe na europejskie indeksy DAX, CAC40, FTSE100 lub amerykańskie S&P500 czy DJIA). Szerokie spektrum możliwości inwestycyjnej przekłada się na prawdziwą dywersyfikację. Inne fundusze typu hedge, w zalezności od stosowanej strategii, inwestują w aktywa rynków wschodzących (emerging markets), niepłynne aktywa (distressed) czy mieszane (multi strategy – mogące zastosować wiele strategii). Jeden z najbardziej znanych indeksów Credit Swiss/Tremont Hedge Index, grupujący fundusze w podziale na strategie inwestycyjne, wskazuje na trzy strategie, które aktualnie są zyskowne od początku 2008 r.: managed futures 6,70%, dedicated short bias 3,40% oraz equity market neutral 1,67%. Zdecydowaną przewagę zapewnia strategia pozwalająca na inwestowanie w wystandaryzowane kontrakty terminowe, pozwalająca zarabiać na długich i krótkich pozycjach na rynku terminowym. Strategia dedicated short bias pozwala zarabiać głownie na krótkich pozycjach, jednak w jej strategię wpisana jest również możliwość zajmowania długich pozycji – co pozwala zarabiać na rynkach wzrostowych. Strategia ta ma w chwili obecnej ograniczoną możliwość zajmowania krótkich pozycji ze względu na administracyjny zakaz. Trzecim zyskownym segmentem funduszy hedge jest strategia equity market neutral, pozwalająca na inwestowanie na rynkach kapitałowych w instrumenty o bliskim zeru współczynniku beta, tj. minimalnym poziomie ryzyka systematycznego (rynkowego) spółek giełdowych. Indeks funduszy stosujących tą strategię osiągnął od początku 2008 r. 1,67% stopę zwrotu. W tym samym czasie indeks wszystkich funduszy hedgingowych zanotował -9,89% spadek wartości, co na tle innych indeksów giełdowych jest względnie dobrym wynikiem.

Kryzysowa sytuacja na rynkach finansowych nie stoi na przeszkodzie w zarabianiu dla naszych Inwestorów – powiedział Maciej Brysławski, Wiceprezes Zarządu Superfund TFI S.A.

Możliwości hedgingu w Polsce

W Polsce jedynym przedstawicielem środowiska funduszy hedgingowych jest Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Superfund. Jest to fundusz wykorzystujący strategię managed futures, która zakłada alokację kapitału w wystandaryzowane instrumenty pochodne (np. pochodne na indeksy czy obligacje lub pochodne na waluty i towary). Dzięki kontraktom terminowym możliwe jest zarabianie na wzrostach i spadkach jednocześnie na wielu rynkach. Superfund oferuje zakup jednostek uczestnictwa w ramach otwartych specjalistycznych funduszy inwestycyjnych Superfund SFIO oraz TREND SFIO. W dzisiejszych czasach duża liczba funduszy hedgingowych na świecie oferuje wysokie bariery wejścia. W jednostki Superfund można zainwestować, tak jak w inny klasyczny fundusz inwestycyjny – różnica jest tylko w terminie wyceny, gdzie w przypadku funduszu hedge dokonywana jest jeden raz w tygodniu. Jest to jednak dogodna forma inwestowania. Dla inwestorów o mniejszym zasobie kapitału doskonałym rozwiązaniem jest program systematycznego oszczędzania, w którym minimalna pierwsza wpłata to 100 PLN lub równowartość w dolarze lub euro, a suma wpłat w ciągu roku wynieść musi 1200 PLN lub odpowiednio równowartość w walutach. Dla nieco bardziej zamożnych klientów w ofercie znajdują się jednostki uczestnictwa, w których minimalne wpłaty zaczynają się już od 5000 PLN.

Na hedgingu można dobrze zarabiać…

Najlepszym przykładem będzie zobrazowanie sytuacji na rynku w oparciu o dane rzeczywiste przedstawione na wykresie, który przedstawia rentowność szerokiego indeksu giełdowego WIG, średnią stopę zwrotu z polskich funduszy akcji oraz funduszu Superfund C. Analizowany wykres obejmuje okres inwestycji od 17.10.2007 r. do 17.10.2008 r. Największe straty zanotował indeks WIG osiągając ujemną stopę zwrotu w wysokości 55% oraz indeks funduszy inwestycyjnych akcji - 48%. W tym samym okresie najbardziej dynamiczny fundusz Superfund C zyskał 56% inwestując na rynkach całego świata. Kolejne fundusze Superfund TFI osiągają bardzo dobre wyniki: Superfund B z wynikiem 36% oraz Superfund Trend Plus Powiązany FIO w kategorii „a” osiągnął wynik ponad 30% w analizowanym okresie. Warto podkreślić, że wyniki te w stosunku do indeksu WIG (-55% w okresie od 17.10.2007 r. do 17.10.2008 r.) pokazują prawdziwy obraz hedgingu a dodatkowo 50% udział w portfelu akcji jednostek uczestnictwa Superfund C (portfel mieszany) mógł wygenerować zyski na poziomie 4%. Wyceny z końca października dają jeszcze znacznie wyższe stopy zwrotu.

Wyniki Subfunduszu Superfund C na tle głównych indeksów giełdowych i funduszy inwestycyjnych w okresie od 17.10.2007 r. do 17.10.2008 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Fundi.pl

Co z bezpieczeństwem?

Każdy fundusz inwestycyjny, w tym fundusz hedgingowy działający na terenie Polski, podlega pod bezpośredni nadzór ze strony Komisji Nadzoru Finansowego, a ponadto każde TFI zobligowane jest do publikacji sprawozdania finansowego, podlegającego badaniom przez firmy audytorskie. Nie bez znaczenia jest także rola banku depozytariusza oraz agenta transferowego w funkcjonowaniu zarówno klasycznego funduszu, jak również funduszu hedgingowego. To, co odróżnia fundusz hedgingowy od klasycznych TFI, to odmienna polityka inwestycyjna poszczególnych funduszy, która w przypadku funduszy hedgingowych daje szerokie możliwości inwestycyjne.

Opracowania zawarte w portalu inwestycyjnym www.gazetatrend.pl nie są rekomendacjami w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Wydawca i autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji inwestycyjnych podjętych na podstawie opracowań publikowanych w ramach portalu inwestycyjnego www.gazetatrend.pl.

Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym serwisie wyrażają indywidualne opinie osób je sporządzających w dniu ich publikacji i nie mogą być interpretowane jako podstawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących inwestycji dokonywanych przez czytelnika.

Dodatkowe ikony wykorzystane na zasadach licencji Creative Commons: famfamfam Silk oraz FatCow.