Audytora wewnętrznego można inaczej nazwać „wewnętrznym doradcą” zarządu organizacji. Audytor bada i ocenia procesy, za których wdrożenie i działanie odpowiada kierownictwo. Zna się na procesach kształtujących ład organizacyjny, procesach zarządzania ryzykiem i kontroli. Potrafi zidentyfikować słabe ogniwa w działalności organizacji, ocenić jakość i efektywność działań, poprawić przepływ informacji, zidentyfikować potencjalne elementy ryzyka oraz zaproponować ich zminimalizowanie. Jest to zawód interdyscyplinarny, wymagający połączenia myślenia analitycznego i kreatywności w poszukiwaniu nowych rozwiązań. Do jego wykonywania niezbędne są też poświadczone kwalifikacje, najlepiej o charakterze międzynarodowym.

Najbardziej znane kwalifikacje dla audytorów wewnętrznych to CIA (ang. Certified Internal Auditor). Posiadanie dyplomu CIA jest świadectwem zarówno odpowiedniego przygotowania teoretycznego, jak i doświadczenia zawodowego w audycie wewnętrznym lub pokrewnych dziedzinach. Tytuł CIA jest nadawany od 1974 roku przez Instytut Audytorów Wewnętrznych (The Institute of Internal Auditors) i jest uznawany na całym świecie. Dotychczas przyznano ponad 45 tysięcy certyfikatów. W naszym kraju oddział IIA działa od 2002 roku.

Pięć kroków do dyplomu

By zdobyć dyplom CIA należy:

• zdać egzaminy, sprawdzające wiedzę kandydata oraz jego umiejętności w zakresie aktualnej praktyki audytu wewnętrznego;
• legitymować się wyższym wykształceniem (minimum dyplomem licencjata);
• udokumentować dwuletni staż pracy w audycie wewnętrznym, zewnętrznym, zapewnieniu jakości, ocenie wewnętrznej, kontroli wewnętrznej lub zgodności z przepisami;
• uzyskać referencje zaświadczające o postawie zawodowej i moralnej oraz zobowiązać się do przestrzegania Kodeksu Etyki IIA.

Zarówno referencje o postawie moralnej, jak i formularz dokumentujący doświadczenie zawodowe, są podpisywane przez przełożonego kandydata.

Egzaminy obejmują cztery części, każda z nich to 100 pytań jednokrotnego wyboru. Kandydat sam podejmuje decyzję o kolejności przystąpienia do poszczególnych części egzaminu (przykładowo może rozpocząć od części ostatniej). Osoby z dyplomem ACCA są zwolnione z części IV egzaminu – ”Umiejętności zarządzania przedsiębiorstwem”^[1].

Egzaminy odbywają się w ponad 200 miejscach na świecie, również w Polsce. Od maja 2008 roku zdaje się je w formie testów komputerowych (CBE - Computer Based Exams), organizowanych przez cały rok, w dowolnie wybranym przez kandydata terminie. Każdy z czterech egzaminów trwa 2 godziny 45 minut i można go zdawać w języku polskim.

Nieoficjalny wynik otrzymuje się tuż po zakończeniu egzaminu, na oficjalny trzeba poczekać kilka dni i jest to czas na złożenie ewentualnej reklamacji dotyczącej przebiegu egzaminu. Maksymalna liczba punktów do zdobycia to 750, ale już uzyskanie 600 punktów jest równoznaczne ze zdaniem egzaminu. Jeżeli kandydat uzyska negatywny wynik, musi odczekać 90 dni, zanim będzie mógł przystąpić ponownie do tej samej części egzaminu. Podejście do powtarzanych egzaminów nie jest limitowane.

Taktyka równie ważna jak wiedza

Do zdobycia tytułu CIA można przygotować się, studiując wytyczne IIA (Standardy, Kodeks etyki oraz pozostałe wytyczne), podręczniki egzaminacyjne, oraz uczestnicząc w dedykowanych szkoleniach. Po polsku dostępne są wszystkie cztery części podręcznika Irvina N. Gleima przetłumaczone przez IIA Polska Ernst & Young Academy of Business. Kilka razy do roku organizowane są też szkolenia przygotowujące do zdobycia tytułu CIA.

Aby zdać egzamin CIA, nie wystarczy bowiem solidna wiedza i doświadczenie. Niezbędnym elementem przygotowań jest przerobienie odpowiedniej liczby pytań podobnych do egzaminacyjnych, a tym samym zapoznanie się z pułapkami, które mogą czyhać na zdających. Dobrą praktyką jest wyselekcjonowanie 100 pytań i próba odpowiedzi na nie w warunkach zbliżonych do egzaminacyjnych, pilnując czasu i nie robiąc przerw. W ten sposób sprawdzimy własne tempo udzielania odpowiedzi. Warto również zdawać sobie sprawę z tego, że dużo trudniej udzielić poprawnej odpowiedzi, jeśli odpowiadamy na zestaw pytań z różnych dziedzin, niż odpowiadając na pytania odpowiadające zawartości konkretnego rozdziału w podręczniku.

Zanim przystąpimy do rozwiązywania testów, warto zapoznać się z sylabusem, czyli zakresem materiału, który obowiązuje na danym egzaminie. Przy każdym zagadnieniu jest wskazanie procentowe, które pokazuje, jaki procent wszystkich pytań stanowią pytania z danego obszaru. Jest to szczególnie ważne, gdyż ta proporcja nie jest zachowana w liczbie pytań, które znajdują się w podręcznikach przygotowujących do egzaminów CIA.

Nieustanna edukacja

Praca na stanowisku audytora zapewnia stały rozwój, co wymaga jednak ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji. Po uzyskaniu dyplomu należy przestrzegać wymogu kontynuowania rozwoju zawodowego, co wiąże się z koniecznością odbycia i zaraportowania 80 godzin szkoleniowych tzw. CPE (Continuing Professional Education) w okresie każdych dwóch lat. W przeciwnym przypadku certyfikat CIA traci ważność.

Inwestowanie w podnoszenie kwalifikacji zawsze się opłaca, szczególnie zaś w tym zawodzie. Dzięki temu po kilku latach spędzonych w audycie wewnętrznym bardzo często obejmuje się kierownicze stanowiska w organizacji.

Tabela. Zakres tematyczny egzaminu CIA

[1] Warto pamiętać, że niektóre międzynarodowe kwalifikacje zawodowe (np. ACCA) są akceptowane jako odpowiednik stopnia licencjata.

Opracowania zawarte w portalu inwestycyjnym www.gazetatrend.pl nie są rekomendacjami w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Wydawca i autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji inwestycyjnych podjętych na podstawie opracowań publikowanych w ramach portalu inwestycyjnego www.gazetatrend.pl.

Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym serwisie wyrażają indywidualne opinie osób je sporządzających w dniu ich publikacji i nie mogą być interpretowane jako podstawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących inwestycji dokonywanych przez czytelnika.

Dodatkowe ikony wykorzystane na zasadach licencji Creative Commons: famfamfam Silk oraz FatCow.