Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało wiele zmian w obszarze regulacji prawnych. Szczególna integracja następuje w zakresie prawa spółek. Przejawia się to między innymi w wydawanych rozporządzeniach mających na celu unifikację regulacji oraz dyrektywach, w których dąży się do harmonizacji określonych obszarów prawnych. Implementacja Dziesiątej Dyrektywy 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie łączenia spółek kapitałowych, pozwoliła na międzynarodowe łączenie się polskich spółek w ramach rynku wspólnotowego. Przedmiotem regulacji powyższej dyrektywy jest łączenie się spółek kapitałowych utworzonych na mocy prawa państwa członkowskiego i mających siedzibę statutową, główny zarząd lub główny zakład na terenie Unii Europejskiej. Jednym z warunków jest również to, aby przynajmniej dwie z łączących się spółek podlegały prawu różnych państw członkowskich. Dziesiąta Dyrektywa zawiera pewien minimalny standard wspólnych rozwiązań, które należy przenieść do krajowych porządków prawnych wprost z jej postanowień. Reguluje ona między innymi podstawowe zasady tego rodzaju fuzji, wskazuje na ochronę i bezpieczeństwo wspólników mniejszościowych wierzycieli czy pracowników. Zakłada również pewien szczególny model postępowania kontrolnego.

Przepisy regulujące transgranicze łączenie się spółek zostały zamieszczone w Kodeksie Spółek Handlowych obok regulacji dotyczących krajowych połączeń, podziałów i przekształceń spółek. W pierwszej kolejności należy wskazać na zakres podmiotowy, tak więc na to, jakie spółki mogą uczestniczyć w połączeniu, o którym wyżej mowa. Zgodnie z regulacjami mogą to być spółki kapitałowe prawa handlowego, a więc spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna, jak również jedna ze spółek osobowych, jaką jest spółka komandytowo-akcyjna. W połączeniu transgranicznym nie może uczestniczyć natomiast zagraniczna spółdzielnia oraz szczególnego rodzaju spółka, której celem jest zbiorowe inwestowanie kapitału pozyskanego w drodze emisji publicznej. Dokonując analizy transgraniczej fuzji należy wspomnieć o sposobach połączeń. Po pierwsze dopuszczalne jest połączenie przez przejęcie (per incorporationem) oraz połączenie przez zawiązanie nowej spółki (per unionem). Jeżeli chodzi o transgraniczą fuzję spółek istnieje pewne ograniczenie w zakresie sposobów połączenia. Spółka komandytowo-akcyjna nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.

W procesie łączenia spółek niezwykle istotne znaczenie ma plan połączenia, szczegółowy wykaz elementów, jakie powinien on zawierać, można odnaleźć w Kodeksie Spółek Handlowych. Krótko natomiast można wspomnieć, że należy w nim zamieścić informacje m.in. takie jak: dane łączących się spółek, parytet wymiany, warunki przyznania udziałów czy akcji, informacje dotyczące wyceny aktywów czy wpływu połączenia na stan zatrudnienia. Dokument ten zawiera znacznie więcej elementów niż w przypadku łączenia spółek podlegających prawu krajowemu. Plan połączenia badany jest przez wyznaczonego przez sąd biegłego.

Przed dokonaniem połączenia wymagane jest sporządzenie przez zarząd spółki szczegółowego pisemnego sprawozdania uzasadniającego połączenie. Określa ono podstawy prawne oraz uzasadnienie ekonomiczne połączenia, skutki połączenia dla wspólników, wierzycieli i pracowników, parytet wymiany oraz szczególne trudności związane z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek.

Warto również wskazać na to, iż w przypadku tego typu połączenia wspólnicy łączących się spółek oraz przedstawiciele pracowników przed dokonaniem połączenia mają prawo przeglądać plan połączenia, sprawozdania finansowe oraz sprawozdania z zarządów z działalności łączących się spółek, a także sprawozdanie zarządu uzasadniające połączenie oraz opinię biegłego dotyczącą planu połączenia, o których była mowa wyżej. Jest to pewien element kontroli, poprzez który mogą zostać wyeliminowane pewne nadużycia wiążące się z połączeniem.

Jednym ze szczególnych elementów, jaki nie występuje w przypadku łączenia się spółek prawa krajowego, jest obowiązek złożenia przez zarząd wniosku do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim połączenia transgranicznego w zakresie procedury podlegającej temu prawu. Do takiego wniosku należy dołączyć szereg załączników, m.in.: plan połączenia, sprawozdanie zarządu uzasadniające połączenie czy opinię biegłego o połączeniu. Po złożeniu takiego dokumentu sąd wydaje stosowne zaświadczenie o zgodności połączenia z prawem polskim.

Kolejnym krokiem jest złożenie wniosku o wpisanie połączenia do rejestru. Jest to niezbędny element każdej fuzji. Dokonuje tego zarząd lub organy administrujące spółki przejmującej lub nowo zawiązanej. Sąd bada m.in., czy spółki zatwierdziły plan połączenia na tych samych warunkach, a następnie zawiadamia organy spółki o wpisie. Z momentem wpisu następuje chwila połączenia się spółek.

Fuzja transgraniczna może być dokonana między spółkami działającymi praktycznie w każdym obszarze biznesowym. Proces prowadzący do ostatecznego połączenia się dwóch różnych tworów prawnych zazwyczaj jest bardziej skomplikowany niż w przypadku fuzji krajowych. Bardzo często wymaga on zaangażowania wielu specjalistów - zarówno prawników, finansistów, doradców podatkowych, jak i osób mających doświadczenie w zakresie doradztwa strategicznego. W tego typu połączeniach pojawiają się również różnego rodzaju problemy natury organizacyjnej czy kulturowej; mniejsze znaczenie mają one w przypadku połączeń pomiędzy spółkami działającymi w tym samym kraju. Należy mieć również na względzie wiele różnic natury prawnej, w tym w szczególności różnic podatkowych. Przykładowo można wskazać na połączenia pomiędzy spółką z Wielkiej Brytanii, gdzie obowiązuje system prawa common law oraz spółką z Polski, gdzie mamy do czynienia z klasycznym prawem stanowionym. Podobna różnica zachodzi również, jeżeli chodzi o kwestie podatkowe. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z większym znaczeniem zasad narzucanych przez swoistego rodzaju instytucje podatkowe, w drugim natomiast przepisy podatkowe są uregulowane w przeważającej mierze w ustawach. Te i wiele innych aspektów wymagają szczególnej analizy przy procesie transgraniczego łączenia się spółek. Należy na nie zwrócić szczególną uwagę, rozważając możliwość fuzji.

Jak już wcześniej wspomniano, wprowadzenie przepisów dotyczących transgranicznch połączeń w ramach rynku wspólnotowego jest wyrazem realizacji swobody przedsiębiorczości oraz swobody przepływu kapitału. Dzięki wprowadzeniu przepisów regulujących tego typu fuzję pojawiły się dodatkowe narzędzia prawne dla realizacji międzynarodowych transakcji kapitałowych oraz procesów restrukturyzacyjnych. Można również wskazać na fakt, iż wprowadzenie przepisów, zgodnie z którymi ostatecznie połączona spółka będzie podlegała wyłącznie jednemu z wybranych praw krajowych zwiększa konkurencyjność krajowych systemów prawa spółek. Przedsiębiorcy będą wybierali te systemy prawa spółek, które będą dla nich najdogodniejsze pod względem formy prowadzenia spółki czy opodatkowania.

Możliwość transgranicznych połączeń w ramach Unii Europejskiej z pewnością ułatwia i przyśpiesza rozwój gospodarczy Wspólnoty. W dzisiejszych czasach dla wielu przedsiębiorców operowanie wyłączenia na rynku krajowym jest niewystarczające, chcą oni prowadzić ekspansję na inne rynki, szukają partnerów gospodarczych w innych krajach, dlatego możliwość tego typu połączenia jest dla nich znakomitą szansą. Dla polskich spółek fuzje transgranicze mogą być drogą do dynamicznego wzrostu.

Opracowania zawarte w portalu inwestycyjnym www.gazetatrend.pl nie są rekomendacjami w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. w sprawie informacji stanowiących rekomendacje dotyczące instrumentów finansowych lub ich emitentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1715). Wydawca i autorzy nie ponoszą odpowiedzialności za szkody poniesione w wyniku decyzji inwestycyjnych podjętych na podstawie opracowań publikowanych w ramach portalu inwestycyjnego www.gazetatrend.pl.

Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym serwisie wyrażają indywidualne opinie osób je sporządzających w dniu ich publikacji i nie mogą być interpretowane jako podstawa do podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących inwestycji dokonywanych przez czytelnika.

Dodatkowe ikony wykorzystane na zasadach licencji Creative Commons: famfamfam Silk oraz FatCow.